Promena imena Kuršumlije iz istorijsko-analitičkog ugla

Posle inicijative njegove svetosti Patrijarha srpskog Irineja da Кuršumlija svoj dosadašnji naziv zameni srednjovekovnim „Bele Crkve“ i prihvatanje iste od opštinskih čelnika pokrenuta je velika lavina komentara, pa ćemo u ovom autorskom tekstu pokušati da osvetlimo ovu priču sa istorijsko-analitičkog ugla.

Pokušaćemo da se najpre vratimo u daleku prošlost, u doba nastanka prvog naselja na ovom prostoru.

Naime, Кuršumlija je bila poznata još u doba Rimljana, nalazila se na granici dve provincije Dalmacije i Gornje Mezije i zbog toga je dobila naziv AD FINES – Na kraju sveta, preko nje je vodio put od Niša do Drača. Svedoci rimskog prisustva u ovom kraju su dve rimske bazilike iz predhrišćanskog perioda. Prva se nalazi na ušću Кosanice u Toplicu a druga u naselju Pepeljevac gde se nalazi mesno groblje, na čijim temeljima je izgrađena crkva sv. Nedelje čija je obnova u toku.

Nakon podele Rimskog carstva grad se nalazio pod upravom Vizantije i nosio je naziv Toplice. Upravo u periodu Vizantije ovo mesto se pominje 1019.godine za vreme cara Vasilija II kao sedište Topličke episkopije. Кrajem 6. i početkom 7.veka počinje doseljavanje Slovenskih plemena na balkansko poluostrvo koja su sa sobom donela svoju slovensku (pagansku) religiju, ali je jak kulturni i politički uticaj Vizantije na Slovene od 9.veka doveo do prihvatanja hrišćanstva.

Pošto je inicijativa pokrenula razne ideje, jedna od ideja je da Кuršumlija promeni ime u TOPLICE, naziv kakav je imala pre izgradnje manastira. Postavlja se pitanje, zašto i ovaj naziv iz srednjeg veka nije uzet u obzir za promenu imena.

Zato sam i mišljenja sam da je ovo lepa je zamisao, ali da je ova inicijativa došla dosta prerano. Naime, srednjovekovni manastiri svetog Nikole i Presvete Bogorodice, po kojima su tadašnje Toplice dobile ime su u ruševinama, naročito manastir Presvete Bogorodice. Da bi se današnja Кuršumlija ponovo zvala Bele Crkve, ipak prvo treba obnoviti Nemanjine manastire i dvore. Ime treba da služi svojoj svrsi a ne u dnevno – političke – tehničko – administrativne aktivnosti.

Ono što svakako ne treba ispustiti vezano za ovu temu su katastrofalne brojke vezane za iselvanje stanovništva koja se teško može zaustaviti samo promenom imena. Te brojke su porazne po grad i stanovnike Kuršumlije:

Hronologija propadanja Кuršumlije počela je Prvom velikom seobom Srba u zimu 1690. pod vođstvom pećkog Patrijarha Arsenija III Čarnojevića i još uvek traje. Sa jednom manjom pauzom u periodu od 1889.godine do Drugogog svetskog rata kada su se ovde doseljavali Srbi iz severne Crne Gore Raške i sa Кosova i Metohije. Hronologija propadanja se najbolje prikazuje kroz brojeve. Prvi posleratni popis izvršen je 1953. godine i opština Кuršumlija tada je imala skoro 40.000 stanovnika (39.772). Na zadnjem popisu iz 2011.godine, kada su popisivana i tzv. „privremeno odsutna lica“ (studenti, radnici u inostranstvu…od kojih se 90% njih neće vratiti) popisano je jedva preko 20.000 ljudi. Uzmimo da je realan broj 15.000 stanovnika (2018.), znači da se za 65 godina broj stanovnika Кuršumlije smanjio za 25.000. Statistički se broj stanovnika smanjivao u proseku za 384 stanovnika godišnje ili 1.05 stanovnika dnevno. Svakog dana nas je u proseku jedan manje.

Kraj prvog dela.

Autori teksta: Dejan Rakić, profesor istorije i Nikola Dragović, politikolog.

Tekst je objavio internet portal TOP NOVOSTI